Một vẻ đẹp hình dáng người thiếu nữ thuần Việt chốn kinh kỳ được Tô Ngọc Vân trân trọng từ thẩm mỹ phương Đông hiện lên hài hoà trong bố cục, đường nét. Ông đã đem vào hội hoạ thời Cận đại cái nhìn mới sáng sủa và hợp lý về hình vẽ, màu sắc theo tinh thần viễn cận duy lý khoa học châu Âu đã hoàn chỉnh từ thời Phục hưng Italy thế kỷ XVI. Cái nhìn đó giúp chúng ta nhận ra hình hài nhân vật, một thiếu nữ e lệ trước hoa như đã gặp đâu đó trong cuộc đời.

Tác phẩm Thiếu nữ bên hoa huệ có cái gì đó rất gần với những tranh dân gian, dòng tranh Hàng Trống như bộ Tứ bình với hình ảnh Tố Nữ gảy đàn, gò sênh, phách. Người thiếu nữ trong tranh của Tô Ngọc Vân được diễn tả với đường lượn từ tay trái phía trên qua vai chuyển sang tay phải, vòng xuống ngang thân, nhịp theo vòng tay có các nếp nhân của tà áo dài phụ hoạ. Đối lập với cả một mảng màu trắng đơn giản của thân áo là những màu sắc phong phú dịu dàng tươi tắn của lọ hoa, với hoạ tiết hoa lam thời Lê trên gốm cổ truyền. Cành hoa huệ xanh ngọc hoa trắng tinh khôi như trò chuyện với người thiếu nữ. Bàn tay trái với những ngón dài búp măng đặt hờ hững diệu vợi trên mái tóc đen mềm mại, ấp ủ một khuôn mặt trái xoan với đôi má phớt hồng thanh tú. Nâng niu cánh hoa là tình cảm của bàn tay phải thiếu nữ, khép lại một vòng chuyển động trong cử chỉ đôi chút điệu đà thơ mộng, lãng mạn của người con gái Hà Nội kiêu sa.

Tấm áo dài trắng tinh khiết cùng cánh hoa trắng hoà hợp trong một bảng màu đơn sắc mà vẫn quyến rũ người xem trong không gian yên bình của một thời Hà Nội xưa cũ đã cùng Tô Ngọc Vân buông thả xa vời trong tưởng tượng về miền ký ức miên man.

Thiếu nữ bên hoa huệ chứng minh phong cách sáng tác của Tô Ngọc Vân về hình và màu sắc được tìm kiếm đặc biệt trong tư duy mỹ cảm. Màu trắng trên áo dài thiếu nữ là một hoà sắc đặc biệt ít thấy, đầy đặn mà duyên dáng. Sắc trắng tham gia tạo hình tác phẩm mà khối vẫn câng đầy gợi cảm, phối hợp với hình qua ký hoạ phác thảo, tìm bố cục trong dáng ngồi tuy là lướt bên hoa mà vẫn đầy đặn nở nang hấp dẫn.

Cốt cách sáng tạo của Tô Ngọc Vân trong đường cong hay đường lượn qua tác phẩm này đều khúc chiết bay bướm, đường cong của cánh tay chuyển động nhịp nhàng trên thân hình thiếu nữ trong dáng ngồi kiêu sa thanh thản. Sơn dầu là một chất liệu của phương Tây, từng vệt màu nhảy nhót trên palette chờ đợi một bàn tay nhịp nhàng biến hoá trên tấm toan trắng. Đã bao lần không gian trong nghệ thuật sơn dầu Tô Ngọc Vân biến tấu, có chỗ cho thấy nhịp điệu của khối rồi lại biến đi nhường chỗ cho những màng phẳng. Đó là tìm kiếm của tác giả khi thực hiện Thiếu nữ bên hoa huệ, một tác phẩm đỉnh cao của Tô Ngọc Vân về đề tài thiếu nữ.

Nguồn: vietartview